บันทึกอนุทินครั้งที่ 3

วิชาการจัดประสบการณ์วิทยาศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย(EAED3207)

อาจารย์ผู้สอน  อาจารย์จินตนา  สุขสำราญ

วัน / เดือน / ปี   4 กันยายน  2557

ความรู้ที่ได้รับ

     รูปแบบการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

               การเรียนรู้ คือ การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม  มนุษย์เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเพื่อดำรงชิวิต

การเรียนรู้ของเด็ก คือ การลงมือกระทำซึ่งเรียกว่าการเล่นแบบไม่เป้นทางการที่จะทำให้เด็กเกิดการเรียนรู้ เปลี่ยนแปลงพฤติกรรม เครื่องมือที่เด็กใช้ในการเล่นคือ ประสาทสัมผัสทั้ง 5  ลงมือกระทำกับวัตถุอยากเป็นทางการและไม่เป็นทาการ

คุณลักษณะตามวัยของเด็กอายุ 3 – 5 ปี  ที่กำหนดไว้ในหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พ.ศ. 2546  มีดังนี้ 

เด็กอายุ  3  ปี	เด็กอายุ  4  ปี	เด็กอายุ  5  ปี
พัฒนาการด้านร่างกาย ·        วิ่งและหยุดโดยไม่ล้ม ·        รับลูกบอลด้วยมือและลำตัว ·        เดินขึ้นบันไดสลับเท้าได้ ·        เขียนรูปวงกลมตามแบบได้ ·        ใช้กรรไกรมือเดียวได้ ·        วาดและระบายสีอิสระได้ พัฒนาการด้านอารมณ์และจิตใจ ·        แสดงอารมณ์ตามความรู้สึก ·        ชอบที่จะทำให้ผู้ใหญ่พอใจและได้คำชม ·        กลัวการพลัดจากผู้เลี้ยงดูใกล้ชิดน้อยลง พัฒนาการด้านสังคม ·        รับประทานอาหารได้ด้วยตนเอง ·        ชอบเล่นแบบคู่ขนาน (เล่นของเล่นชนิดเดียวกันแต่ต่างคนต่างเล่น) ·        เล่นสมมติได้ ·        รู้จักรอคอย	พัฒนาการด้านร่างกาย ·        กระโดดขาเดียวอยู่กับที่ได้ ·        รับลูกบอลได้ด้วยมือทั้งสอง ·        เดินขึ้นลงบันไดสลับเท้าได้ ·        เขียนรูปสีเหลี่ยมตามแบบได้ ·        ตัดกระดาษเป็นเส้นตรงได้ ·        กระฉับการเฉยไม่ชอบอยู่เฉย พัฒนาการด้านอารมณ์และจิตใจ ·        แสดงออกทางอารมณ์ได้เหมาะสมกับบางสถานการณ์ ·        เริ่มรู้จักชื่นชมความสามารถและผลงานของตนเองและผู้อื่น ·        ชอบท้าทายผู้ใหญ่ ·        ต้องการให้มีคนฟังคนสนใจ พัฒนาการด้านสังคม ·        แต่งตัวได้ด้วยตนเอง ไปห้องส้วมได้เอง ·        เล่นร่วมกับผู้อื่นได้ รอคอยตามลำดับก่อน – หลัง ·        แบ่งของให้คนอื่น ·        เก็บขอบเล่นเข้าที่ได้	พัฒนาการด้านร่างกาย ·        กระโดดขาเดียวไปข้างหน้าอย่างต่อเนื่องได้ ·        รับลูกบอลที่กระดอนขึ้นจากพื้นได้ด้วยมือทั้งสอง ·        เดินขึ้นลงบันไดสลับเท้าได้อย่างคล่องแคล่ว ·        เขียนรูปสามเหลี่ยมตามแบบได้ ·        ตัดกระกาษตามแนวเส้นโค้งที่กำหนด ·        ใช้กล้ามเนื้อเล็กได้ดี เช่น ติดกระดุม  ผูกเชือกรองเท้า ฯลฯ ·        ยืดตัว  คล่องแคล่ว พัฒนาการด้านอารมณ์และจิตใจ ·        แสดงอารมณ์ได้สอดคล้องกับสถานการณ์อย่างเหมาะสม ·        ชื่นชมความสามารถและผลงานของตนเองและผู้อื่น ·        ยึดตนเองเป็นศูนย์กลางน้องลง พัฒนาการด้านสังคม ·        ปฏิบัติกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตนเอง ·        เล่นหรือทำงานโดยมีจุดมุ่งหมายร่วมกับผู้อื่นได้ ·        พบผู้ใหญ่  รู้จักไหว้  ทำความเคารพ ·        รู้จักขอบคุณ  เมื่อรับของจากผู้ใหญ่ ·        รับผิดชอบงานที่ได้รับมอบหมาย
เด็กอายุ  3  ปี	เด็กอายุ  4  ปี	เด็กอายุ  5  ปี
พัฒนาการด้านสติปัญญา ·        สำรวจสิ่งต่าง ๆ ที่เหมือนกันและต่างกันได้ ·        บอกชื่อของตนเองได้ ·        ขอความช่วยเหลือเมื่อมีปัญหา ·        สนทนาโต้ตอบ / เล่าเรื่องด้วยประโยคสั้น ๆ ได้ ·        สนใจนิทานและเรื่องราวต่าง ๆ ·        ร้องเพลง ท่องคำกลอน  คำคล้องจองง่าย ๆ และแสดงท่าทางเลียนแบบได้ ·        รู้จักใช้คำถาม “อะไร” ·        สร้างผลงานตามความคิดของตนเองอย่างง่าย ๆ ·        อยากรู้อยากเห็นทุกอย่างรอบตัว	พัฒนาการด้านสติปัญญา ·        จำแนกสิ่งต่าง ๆ ด้วยประสาทสัมผัสทั้งห้าได้ ·        บอกชื่อและนามสกุลของตนเองได้ ·        พยายามแก้ปัญหาด้วยตนเองหลังจากได้รับคำชี้แนะ ·        สนทนาโต้ตอบ / เล่าเรื่องเป็นประโยคอย่างต่อเนื่อง ·        สร้างผลงานตามความคิดของตนเองโดยมีรายละเอียดเพิ่มขึ้น ·        รู้จักใช้คำถาม “ทำไม”	พัฒนาการด้านสติปัญญา ·        บอกความแตกต่างของกลิ่น สี เสียง รส รูปร่าง  จำแนกและจัดหมวดหมู่สิ่งของได้ ·        บอกชื่อ  นามสกุล  และอายุของตนเองได้ ·        พยายามหาวิธีแก้ปัญหาด้วยตนเอง ·        สนทนาโต้ตอบ / เล่าเป็นเรื่องราวได้ ·        สร้างผลงานตามความคิดของตนเองโดยมีรายละเอียดเพิ่มขึ้นและแปลกใหม่ ·        รู้จักใช้คำถาม “ทำไม”      “อย่างไร” ·        เริ่มเข้าใจสิ่งที่เป็นนามธรรม ·        นับสิ่งต่าง ๆ จำนวนมากกว่า  10  ได้

ธรรมชาติของเด็กปฐมวัย

-    พอใจคนที่ตามใจ

-    มีช่วงความสนใจสั้น (8 - 10 )

-   สนใจนิทานและเรื่องราวต่างๆ

-   อยากรู้อยากเห็นทุกอย่างรอบตัว

-   แสดงท่าทงเลียนแบบ

-   ชอบที่จะทำให้ผู้ใหญ่พอใจและได้รับคำชม

-   ชอบถาม  ทำไม  ตลอดเวลา

-   ช่วยตนเองได้

-   ชอบเล่นแบบคู่ขนาน

-   พูดประโยคยาวขึ้น

สรุปหลักการศึกษาสำหรับเด็กปฐมวัย

-   พัฒนาเด็กให้ครบทุกพัฒนาการ

-   การเรียนรู้จากการคิดและการปฏิบัติจริง

-   เรียนรู้โดยผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5

-   พัฒนาทักษะการสังเกตุ

การประยุกต์ใช้

     นำไปประยุกต์ใช้ในการสอนเกี่ยวกับวิทยาศาสร์สำหรับเด็กปฐมวัยได้ในอนาคต

การประเมินหลังเรียน

ตนเอง     =       วันนี้เข้าเรียนตรงตอเวลา แต่งกายถูกระเบียบตั้งใจฟังอาจาย์บรรยาย

เพื่อน       =     ตั้งใจเรียนฟังที่อาจารย์บรรยายให้ความร่วมมือในการตอบคำถาม

อาจารย์    =    บรรยายพร้อมยกตัวอย่าง ร่วมกันอภิปรายกับนักศึกษาทำให้การสอนของอาจารย์เข้าใจงายมากขึ้น

 ร่วม

บทความ

5 แนวทางสอนคิด เติม"วิทย์"ให้เด็กอนุบาล

วิทยาศาสตร์เป็นยาขมสำหรับเด็ก ๆ จริงหรือ ? ถ้าเด็ก ๆ เรียนวิทยาศาสตร์ตั้งแต่ชั้นอนุบาลจะยากเกินไปไหม ? ควรจะให้เด็ก ๆ อนุบาลเรียนรู้วิทยาศาสตร์อย่างไร ? คำถามเหล่านี้ต่างพ่อแม่ผู้ปกครอง และแม้แต่คุณครูเองก็ยังสงสัยอยู่
      

       แท้จริงแล้ววิทยาศาสตร์คือความพยายามของมนุษย์ที่จะเรียนรู้และทำความเข้าใจกับสิ่งรอบตัวและตัวตนของตนเอง ซึ่งความพยายามเช่นนี้จะติดตัวกับมนุษย์เรามาตั้งแต่แรกเกิด เห็นได้จากธรรมชาติของเด็กที่มีความอยากรู้อยากเห็น ช่างสังเกตและคอยซักถามเกี่ยวกับสิ่งต่างๆ ที่พวกเขาเจอ และบางครั้งก็เป็นคำถามที่ยากเกินกว่าที่ผู้ใหญ่จะให้คำตอบ

       

       ผู้ใหญ่หลายคนที่ไม่เข้าใจในธรรมชาติความเป็นนักวิทยาศาสตร์ตัวน้อยๆ ของเด็ก จึงปิดกั้นโอกาสทางการเรียนรู้ของพวกเขาโดยการไม่ให้ความสนใจกับคำถามและการค้นพบแบบเด็กๆ หรือไม่ได้จัดประสบการณ์การเรียนรู้ที่จะส่งเสริมและต่อยอดทักษะและแนวคิดที่ถูกต้องให้กับเด็กอย่างเหมาะสม ซึ่งนั่นทำให้การพัฒนาทักษะของเด็กต้องขาดตอนไปอย่างน่าเสียดาย

       

       ดร. วรนาท รักสกุลไทย นักการศึกษาปฐมวัย ผู้อำนวยการโรงเรียนเกษมพิทยา (ฝ่ายอนุบาล) กล่าวว่า "เราคงทราบดีกันอยู่แล้วว่าวิทยาศาสตร์มีความสำคัญเพียงใด แต่สำหรับเด็กอนุบาล แนวทางการสอนต่างหากที่จะทำให้เด็กสนใจ สิ่งสำคัญที่สุดคือครูต้องแม่นยำในพัฒนาการของเด็ก เพื่อที่จะสามารถจัดการเรียนรู้ได้สอดคล้องกับความสามารถของเด็ก รวมถึงต้องอย่าลืมเรื่องจินตนาการที่มีอยู่สูงในเด็กวัยนี้"

       

       ทั้งนี้ การส่งเสริมพัฒนาการของเด็กปฐมวัยในด้านวิทยาศาสตร์นั้น อาจไม่จำเป็นต้องแยกออกมาสอนเป็นวิชาวิทยาศาสตร์ และอาจไม่ต้องกล่าวคำว่าวิทยาศาสตร์เมื่อให้เด็กทำกิจกรรมเลยด้วยซ้ำ เพียงแต่ครูปฐมวัยควรจะตระหนักรู้ว่ากิจกรรมที่จัดให้กับเด็กในแต่ละช่วงเวลานั้น เป็นการส่งเสริมทักษะและแนวคิดทางวิทยาศาสตร์อะไรให้กับเด็กๆ และควรจะจัดกิจกรรมอย่างไรเพื่อจะสามารถตอบสนองและต่อยอดธรรมชาติการเรียนรู้ของเด็กได้อย่างเป็นระบบ

       

       ดร.เทพกัญญา พรหมขัติแก้ว นักวิชาการสาขาวิทยาศาสตร์ประถมศึกษา สสวท. กล่าวถึงแนวทางในการสอนวิทยาศาสตร์สำหรับเด็กอนุบาลว่า "แนวทางของ สสวท.คือต้องการให้คุณครูบูรณาการวิทยาศาสตร์เข้าไปในการเรียนการสอนปกติของเด็ก ๆ ซึ่งครูและนักการศึกษาปฐมวัยอาจจะมีคำถามว่า จะต้องแยกวิทยาศาสตร์ออกมาเป็นอีกวิชาหนึ่งไหม จริง ๆ คือไม่ต้อง เพราะการเรียนรู้ในระดับปฐมวัยจะเน้นการเรียนรู้แบบองค์รวม ไม่ต้องแยกเป็นวิชา เพราะวิทยาศาสตร์คือกระบวนการการเรียนรู้ อยากให้คุณครูมองว่า มันคือการเรียนรู้ธรรมชาติรอบตัวของเด็กๆ"

       

       "สำหรับปัญหาที่พบในขณะนี้ก็คือ บางครั้งเด็กมีคำถาม แล้วครูตอบไม่ได้ เพราะเราก็ต้องเข้าใจครูปฐมวัยด้วยว่า อาจไม่มีพื้นฐานในสายวิทย์มากนัก ดังนั้นเมื่อครูเกิดตอบคำถามเด็กไม่ได้ก็จะเกิดหลายกรณีตามมา เช่น ครูบอกเด็กว่า เธออย่าถามเลย เด็กก็ถูกปิดกั้นการเรียนรู้ไปเสียอีก กับอีกแบบคือ ครูตอบคำถามเด็ก ซึ่งกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ควรจะเป็นการเรียนรู้ไปด้วยกัน ให้เด็กหาคำตอบด้วยตัวเอง ไม่ใช่รอให้ครูหามาป้อน และถ้าครูตอบผิด เด็กก็อาจจำไปผิด ๆ ได้"

       

       นอกจากนี้ ดร.เทพกัญญา ยังได้ให้แนวทางในการ "สืบเสาะความรู้ทางวิทยาศาสตร์สำหรับเด็ก" อันประกอบแนวทางปฏิบัติ 5 ข้อดังนี้

       

       1. ตั้งคำถามที่เด็กสามารถตรวจสอบได้ด้วยตัวเอง เช่น คำถามเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมรอบ ๆ ตัว หรือโลกของเรา

       

       2. ออกไปหาคำตอบด้วยกัน เนื่องจากคำถามในระดับเด็กอนุบาลมักจะเปิดกว้าง ดังนั้นการค้นหาคำตอบอาจมีครูคอยช่วยจัดประสบการณ์ให้เด็กตามที่เขาตั้งขึ้น

       

       3. เมื่อขั้นสองสำเร็จ เด็กจะเอาสิ่งที่เขาค้นพบมาไปตอบคำถามของเขาเอง ในขั้นนี้คุณครูอาจช่วยเสริมในแง่ของความครบถ้วนสมบูรณ์ หรือในด้านของเหตุและผล

       

       4. นำเสนอสิ่งที่เขาสำรวจตรวจสอบมาแล้วให้กับเพื่อน ๆ

       

       5. การนำสิ่งที่เด็กค้นพบคำตอบนั้นไปเชื่อมโยงกับคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์

       

       สำหรับข้อ 5 นั้น ดร.เทพกัญญากล่าวว่า ในระดับเด็กอนุบาลอาจยังไม่สามารถก้าวไปถึงจุดนั้นได้ อาจต้องเป็นเด็กชั้นประถมศึกษาขึ้นไป แต่คุณครูก็ไม่ควรละเลย หากมีเด็กอนุบาลบางคนเข้าใจ คุณครูก็อาจช่วยให้เขาสามารถอธิบายได้แบบวิทยาศาสตร์ แต่ถ้าไม่ถึงก็ไม่จำเป็นต้องเคี่ยวเข็ญเด็ก ๆ แต่อย่างใด

       

       ไม่เพียงแต่คุณครูและโรงเรียนที่จะเป็นผู้ส่งเสริมทักษะด้านวิทยาศาสตร์ให้กับเด็ก ๆ แต่พ่อและแม่เองนั้นก็มีบทบาทมากเช่นกัน แนวทางดี ๆ ข้างต้น อาจเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยให้เด็ก ๆ และครอบครัวในยุคต่อไปเข้าใจ และรักใน "วิทยาศาสตร์" ได้มากขึ้นก็เป็นได้